KUR'AN'IN TEMEL KAVRAMLARI

Kur'an'ı insanlık dünyasına bugün inmiş gibi ele alan kavramsal yaklaşım.

Kavram ve Tanım arasındaki fark:

“Kavram” sözcüğü “günlük yaşam içerisinde” belirli bir örnek, olay veya durum karşısında akıl ve mantık yürüterek veya hayal ederek deneyimleyip gerçekleştirdiğimiz “davranış ürettiğimiz” zihnimizde aklımızda yer etmiş zihinsel intiba ve kanıların veya kapsamlı genellemelerimizin tümünü içeren bir anlam taşımaktadır.



Öte yandan; “tanım” bir sözcük veya sözcük grubunun veya bir işaretin, sembolün anlamsal (semantik) niteliğinin, izahı açıklamasıdır.

ÖNSÖZ

Bu eser, muhtevası, yaklaşım tarzı ve hacmi birlikte düşünüldüğünde, hiçbir dilde aynısı olmayan bir çalışmadır. Benzeri çalışmalar, ya tarzları yahut da hacim ve muhteveaları bakımından ikinci sırada kalmaktadır. Mesela Isfahanlı Râgıb'ın aşılmaz eseri el-Müfredât, hacmi bakımından geniş, muhtevası bakımından doyurucu olmakla birlikte Kur'ansal kavramları sadece filolojik ve edebi yönden incelediği için farklı bir türün ürünüdür; bir tür lügattır.

Kur'ansal kavramlar hakkında toplu, doyurucu bilgiler elde etmek, "tefsir okumakla" hem çok zor mümkün olur, hem de az veya çok ihtisas gerektirir.

Elinizdeki eser, bu zorluğu büyük ölçüde ortadan kaldırmıştır. Her seviyede insan, bu eseri okuyarak, Kur'ansal kavramlar hakkında doyurucu, toplu bilgiler edinebilecektir. O halde bu eser, günümüz insanının Kur'an'ın mesajını ve muhtevasını gereğince kavraması açısından önemli bir kaynaktır.

Bu satırların yazarı, bütün çalışmalarında, özellikle bu eserin hazırlanışında, Kur'an'ı, insanlık dünyasına bugün inmiş gibi ele almış ve onun insana söylemek istediğini bu ruh ve şuur zemininde kalarak değerlendirmiştir.

Bu bakımdan hem geleneksel Doğu'nun hem de modern Batı'nın kabullerini ve tabularını dokunulmaz kılarak Kur'an'ı kayıtlı ve şartlı okuyanlar bu eserde sergilenen tespitleri kavramakta zorluk çekebilirler. Bu, onların sorunudur.

30 yılı aşkın bir zamanın çalışmaları sonucunda vücut bulan bu eserin tüm insanlığa yararlı olmasını diliyorum. şimdi ve ebediyete akıp giden zaman boyunca, bu eseri okuyanların, yazarına verecekleri ödül, onu sevgi ve dua ile anmaları olacaktır.

Prof. Dr. Yaşar Nuri ÖZTÜRK

Paşabahçe, 2011



Etimofilolojik Kaynaklar

Stanford Encyclopedia of Philosophy
Aramice Sözlük
Arapça Sözlük
İngilizce Sözlük
İngilizce Etimoloji Sözlüğü
İngilizce-Arapça Kur'an'ı Kerim Kulliyatı

Yazarın Diğer Eserleri

DİN MASKELİ ALLAH DÜŞMANLIĞI "ŞİRK"
"MAUN" SURESİ BÖYLE BUYURDU
Saltanat Dinciliğinin Öncüsü "FİRAVUN"
Dinde reform Değil "İSLAM'DA TECDİT"
"KÖTÜLÜK TOPLUMU"
"DEİZM"
"ALLAH İLE ALDATMAK"

KUR'AN'IN TEMEL KAVRAMLARI

ALLAH
Kur'an'ın Allah'ı, kilisenin tanrısı gibi bir "logos" (kelime) değildir.


Rahmet
(sevgi, merhamet, şefkat)
Sevgi
(rahmet, hubb, muhabbet, meveddet)
Esmaül Hüsna
(Allah'ın isim-sıfatları)
Mülk
(mülkiyet, saltanat, egemenlik, yönetim erki)
Hâkimiyet
(hüküm, mülk)
Hamd
Kader
(varlık ve oluşun değişmezleri, tabiat kanunları)
Sünnetullah Rızık
Af
(afv)
Rıza


Kavramlar Dizini...

ŞİRK
(yedek ilahlı din, Allah'a ortak koşmak)

Müşrik
(alt ilahlar kabul eden dinin mensubu)
Ruhbaniyet
(rehb, ruhb, rehbet, rahib)
Şefaat
(Dua, istek ve yakarış)


Kavramlar Dizini...

Mâûn
(kamu hakkı)

Kamu Malı Hırsızlığı
(gulûl)
Mele'
(kodamanlar ekibi)
Servet Azgınlığı
(teref, itraf)
Mal Paylaşım
(infak, îsar)
Şehvet
Münafık-Münafıklar
(infak yerine nifakı yeğleyenler)
Riya
(ikiyüzlülük, münafıklık, gizli şirk)
Riba
(mal ve parada haksız artış, faiz)
Medeniyet
(karye)
Sınâat
(sanayi, teknoloji)
Müellefetül Kulûb
(kalpleri İslam'a ısındırılanlar)


Kavramlar Dizini...

EZİLENLER
(müstaz'afûn)

İnsan Âdem Kadın
(nisa, imree)
Yetim Mâruf
(ortak-evrensel insanlık değerleri)
Münker
(ortak evrensel yasaklar)
Nefs
(benlik, ruh, benliğin olumsuz kutbu)
Yaratılış
(fatk, falk, fatr, su)
Fıtrat
(yaradılış)
Ahd Bîat
(el sıkışarak ahidleşme)
Unutmak
(nisyan)


Kavramlar Dizini...

ZULÜM
(küfür, şirk, kötülük, baskı, işkence, zorbalık, hukuksuzluk, haksızlık)

Tâğut
(ilahlaştırılmış azgın, zalim-saldırgan kişi)
Azmak
(tuğyan, gulüv)
Bağy
(zulüm, azma, sınır tanımama, haset)
Firavun
(zalimlerin sembol ismi)
Kibir
(istikbâr, ucb, merah)
Dana
(bakara, icl)
Şeytan Cin
(gözle görülmeyen varlık)
İblis


Kavramlar Dizini...

Kısas Mîsak
(Allah-insan arasında ezeli anlaşma)
Mîzan
(vezn, ölçü ve ahenk)
Şûra
(karşılıklı danışma, karşılıklı görüşme, oylama)
Emanet Kefâret


Kavramlar Dizini...

Akletmek
(taakkul)

Beyyine )
(akla dayalı açık delil
Hüccet
(akli-ilmi delil, bürhan, sültan, beyyine)
İlim
Dünya Arz
(yerküre)
Gece (leyl)
Aldanmak ve Aldatmak
(ğurûr)
Çift Kutupluluk
(zevciyet, şef')
Çoğunluk-Çokluk
(kesret)
Basîret
(kalp gözü)




Kavramlar Dizini...

Hanîf
(muhazafakârlığa karşı çıkan)

Melâmet
(levm ahlakı)
Ecdatperestlik
(ataları kutsallaştırmak, muhafazakârlık)
Ebeveyn
(anne-baba)
Teâruf
(örfler yoluyla değer üretme yarışı)
Cahiliye
(cehl, cehalet, İslam öncesi dönem)
İsyan
İstikamet
(dosdoğru yürümek)


Kavramlar Dizini...

İSLAM
(barış, esenlik, Allah'a teslimiyet)

Din İman Kitap
Yol
(sırat, sebil, şeriat, tarik, cüdde)
Kur'an Gayb
Amel
(iş ve değer üretmek, faaliyet)
İbadet
(iş yapıp değer üretmek, tapınmak)
Abdest
(gasl)
Salât
(namaz, dua)
Oruç
(savm, sıyam)
Hac
Besmele Gusül
(boy abdesti)
Kurban
Şeriat Cehd
(Cihad, içtihad, mücahede)
Mescit
(secdegâh, cami, mabet)
Davet
(yakarış, çağrı, Allah'a çağrı)
Sabır Ayet
Secde Dua Zekât
Zikir Tespih Kolaylık
(yüsr, tahfîf)
Teyemmüm Savaş
(kıtal, harp, cihad)
Şehâdet
(şehitlik, kozmik ve dünyasal tanıklık)
Bid'at
(dinde türedilik, dinde eksiltme veya artırma)
Fırkalaşma
(fırka, teferruk, tefrika, takattu', teşeyyu')
Tövbe
Teberrüc
(kadınların ortalıkta kendilerini teşhir etmeleri)
Giysi
(libas, siyâb, cilbâb, hımar)
Gıdalar ve gıdalanma
(doğal gıda, önerilen gıdalar)
Domuz Eti Pis ve Pislik
(habis, rics, ricz)
Hayvanlar
Muhkem
(tartışmasız tek anlamlı ayet)
Zorunluluk Hali
(ıztırar, zarûret hali)
Korku
(haşyet, havf, ru'b, feze')
Yardımlaşma
(teâvün, îsar)
İhtilaf Mübâhele
Nüfus
(tekâsür, kesret)
Müt'a
(süreli nikâh)
Çirkinlik
(seyyie)
Kalp Yemin Vesile
Zînet
(süs, aldatmak için süsleyip püsleme)
Hadis Sünnet Keramet
Uyarı
(inzâr)


Kavramlar Dizini...

GÜNAH
(cürüm, fahşa, fısk, fücür, seyyie, vizr, zenb)

Küfür
(gerçeği örtmek, nankörlük, inkâr)
Gıybet İftira
Yalan
(kizb)
Fitne Fesat
(bozgunculuk, dengesizlik)
Hırsızlık
(sirkat)
Uyuşturucu
(alkol ve öteki uyuşturucular)
Zina
(fuhuş)
İkrah
(baskı, zorlama)
Haramlaştırma
(tahrîm)
Savurganlık
(israf, tebzîr)
Ümitsizlik
(yeis, kunût)
Ümniye
(kuruntu, anlamadan okumak, sanı, yalan)
Tağyir
(yaratılışı ve yaratılmışı değiştirme)
Tahrif
(bozup değiştirme, yozlaştırma)


Kavramlar Dizini...

Güzellik
(hüsn)

Hikmet Hidâyet
(kılavuzlanmak)
Takva
(tanrısal iradeye ters düşen şeylerden sakınmak)
Huşû
(içtenlik ve teslimiyet tavrı)
Îsar
(başkalarının mutluluğunu kendi çıkarına tercih)
Tevekkül
(Allah'ı vekil etmek)
Tefvîz
(sonucun takdirini Allah'a havale etmek)
Tafsîl
(sözü herkesin anlayacağı şekilde ayrıntılı kılmak)
Teheccüd
(bilim ve ibadet için uykuyu bölmek)
Teslim
(sadece Allah'a teslim olmak)
Şükür Evvâh
(ah edip inleyen)
Tebdil
(değiştirme, tersyüz etme)
Tebyîn
(açık seçik anlatmak)
Teklif
(yükümlü kılmak)


Kavramlar Dizini...

Ahiret
(barış, esenlik, Allah'a teslimiyet)
Berzah
(ölüm-yeniden dirilme arası alem)
Kıyamet
(kıyamet, saat, tedmîr, helâk, din günü)
Cehennem-Cennet
Hesap Saati Haşr Nur ve Nâr
(ışık ve ateş)
Müteşâbih
(yoruma açık, çok boyutlu söz)
Dabbetül Arz
(kıyametle ilgili uyarılar yapan varlık)


Kavramlar Dizini...

Peygamber
(nebi, resul)

Tebliğ
(doğruyu ve güzeli insana ulaştırmak)
Vahy Cebrail
(Cibrîl)
Ehlibeyt Ümmet Araplar (A'rab)
Ehlikitap Beniisrail
(İsrailoğulları, Yahudiler)
Hıristiyanlar
(nasâra)
Hicret
(göç)
İsra
(geceleyin yürütmek)
Ümmî
Velî Şiir Şecre-i Mel'ûne
(lanetli soy)
Hayvana Döndürme
(mesh)
Uğursuzluk (tayare)